In mijn vorige artikel Gezondheidsprogramma's Pawpeds leg ik uit waarom een gezondheidsprogramma belangrijk is voor het ras en onder welke voorwaarden een dergelijk programma succesvol kan worden opgezet. In dit vervolgartikel lees je hoe je als fokker kunt deelnemen aan deze gezondheidsprogramma's met jouw (fok)katten.
Welke gezondheidsprogramma's zijn er?
Voor de Maine Coon zijn er de volgende gezondheidsprogramma's opgesteld:
HCM (Hypertrofische cardiomyopathie) via echocardiogram van het hart, uitgevoerd door cardioloog of radioloog.
HD (Heupdysplasie). Heupfoto's (rontgefoto's) worden ingezonden naar Pawpeds voor evaluatie.
DNA onderzoek opgesplitst in drie gezondheidsprogramma's voor SMA (Spinal Muscular Atrophy), PK-def (Pyruvate Kinase Deficiency) en de MyBPC 3 mutatie (ook wel HCM1 genoemd).
Fok je een ander ras dan de Maine Coon, dan kun je op Pawpeds zien welke gezondheidsprogramma's actief zijn voor jouw ras. (Dat een gezondheidsprogramma niet
actief is voor een bepaald ras, betekent overigens niet per definitie dat de erfelijke aandoening niet bestaat.)
We zullen de genoemde gezondheidsprogramma's voor de Maine Coon een voor een bespreken.
1. HCM gezondheidsprogramma (Hypertrofische cardiomyopathie)
Voor de hartscreenings (echocardiogram) op HCM zijn er specifieke richtlijnen opgesteld waaruit geconcludeerd kan worden of een kat een normaal hart heeft, een twijfelgeval is (equivocal) of HCM heeft (mild, moderate of severe). Hier zijn grenswaarden over afgesproken, rekening houdend met het gewicht van de kat. Op deze manier kunnen alle katten op dezelfde manier beoordeeld worden, mits dit gebeurt door kundige specialisten. Hieronder verstaan we een cardioloog of radioloog die uitgerust is met een gedegen opleiding, ervaring en geschikt apparatuur en die getraind is hoe een kat volgens het HCM gezondheidsprogramma getest moet worden. Pawpeds accepteert alleen HCM resultaten die uitgevoerd zijn door goedgekeurde specialisten die participeren aan het HCM gezondheidsprogramma. Op deze pagina kun je zien welke specialisten zijn aangesloten per land. Staat jouw specialist niet op deze lijst, maar komt hij/zij mogelijk wel in aanmerking? Dan kun je je specialist vragen om zich aan te sluiten bij het HCM programma. De voorwaarden waar een specialist aan moet voldoen vind je op deze pagina.
Ter voorbereiding op de afspraak
Zorg er eerst voor dat de kat geregistreerd staat in de Pawpedsdatabase. Dit doe je door een foto van de stamboom te sturen naar Leonie van der Belt ter registratie. De gezondheidsresultaten kunnen zo sneller gekoppeld worden aan stamboom in de Pawpedsdatabase en daar sneller gepubliceerd worden.
Voorafgaand aan de hartscreening zorg je ervoor dat het het HCM formulier hebt ingevuld. Het beste kun je het formulier op je computer invullen en daarna uitprinten. Het uitgeprinte formulier onderteken je voorafgaand aan het onderzoek.
Zorg dat je naar een specialist gaat die is aangesloten bij het HCM gezondheidsprogramma. Op deze lijst kun je checken welke specialisten dit zijn.
Tijdens de hartscreening en daarna
Bij de afspraak neem je het ingevulde en ondertekende HCM formulier mee en de stamboom van de kat. De specialist checkt of de chipID en de stamboomnaam die op het formulier vermeld staat hetzelfde is als op de stamboom. Staat de chipID niet op de stamboom vermeld, neem dan ook het paspoort van de kat mee.
De specialist zal tijdens de screening metingen van het hart verrichten welke op het HCM formulier worden ingevuld, naast andere gegevens zoals hartslag, gewicht en natuurlijk de uitslag van de test. Na het onderzoek stuurt de specialist het compleet ingevulde HCM formulier op naar Pawpeds ter registratie.
Hoe lang duurt het voordat het resultaat zichtbaar is?
De HCM uitslag krijg je meteen van de specialist tijdens/na het onderzoek. De registratie van de uitslag in de gezondheidsdatabase gebeurt door vrijwilligers, die maandelijks honderden resultaten registreren van alle rassen. Over het algemeen gebeurt dit binnen een maand na ontvangst van het formulier. Maar soms spaart een specialist de uitslagen op welke eens in het kwartaal verstuurd worden naar Pawpeds. Ook wanneer de stamboom nog niet geregistreerd staat duurt het langer voordat het resultaat zichtbaar is in de stamboom. Pawpeds heeft een wachttermijn van 60 dagen ingesteld waarna de uitslag openbaar wordt. Mocht je na een poos nog steeds geen resultaat zien, dan kun je contact opnemen door een mail te sturen naar HCM@pawpeds.com. Ik ben een van de vrijwilligers die HCM resultaten van alle kattenrassen registreert en deze mailbox beheert. Je kunt mij ook een persoonlijk berichtje sturen als je vragen hebt.
Test richtlijnen voor HCM
Een hartscreening van je fokdier doe je voordat de eerste dekking plaatsvindt, meestal rond de 1 jaar. Vervolgens herhaal je de screening met 2 jaar en met 3 jaar. Vervolgens wordt geadviseerd om de kat nog eens te testen op een leeftijd van 5 jaar. Wanneer de kat een belangrijke rol speelt binnen het ras of wanneer de kat een groter risico heeft op HCM, dan is het aan te raden de kat nogmaals te testen wanneer de kat wat ouder is, bijvoorbeeld rond de 8 jaar. Met risico factor wordt bedoeld wanneer de kat bijvoorbeeld een eerdere uitslag van Equivocal heeft gehad of wanneer er sprake is van directe familieleden met HCM.
Wanneer je kat "Equivocal" als uitslag heeft gekregen, is het aan te bevelen om de kat sneller te hertesten (na 6-12 maanden).
Het HCM gezondheidsprogramma is naast de Maine Coon actief voor de volgende rassen: Siberen (inclusief Neva Masquerade), Noorse Boskat, Britse kort en langhaar (incl Scottish fold), Bengaal, Heilige Birmaan, Conish rex, Devon Rex, Ragdoll, Sphynx, Perzen en Exotics.
2. HD gezondheidsprogramma (Heupdysplasie)
Dit gezondheidsprogramma werkt helemaal anders dan HCM. Bij HD kan de diagnose op afstand vastgesteld worden, zonder dat de specialist de kat hoeft te zien (zoals bij HCM). Hierdoor kunnen alle katten die via het HD programma getest worden, op dezelfde manier beoordeeld worden door dezelfde specialist. HD wordt geevalueerd door middel van een rontgefoto van de heupen. Deze kan door elke dierenarts of specialist met een rontge apparaat gemaakt worden. Er worden in tegenstelling tot HCM, bij HD geen eisen gesteld aan de specialist, aangezien de Pawpeds specialist de beoordeling zal doen.
Bij de beoordeling van de heupfoto op HD, wordt er gebruik gemaakt van de onderstaande gradatie:
Normaal: goede heupen, geen afwijkingen
Graad 1: de mildste vorm van heupdysplasie
Graad 2: matig aangetaste heupen
Graad 3: ernstig aangetaste heupen
Elke heup wordt afzonderlijk beoordeeld en krijgt een eigen testuitslag. Je kan de heupen van je kat vanaf een leeftijd van 10 maanden laten beoordelen voor een officieel resultaat. Is je kat jonger dan 10 maanden, dan krijg je een "voorlopige uitslag" (preliminary).
Ter voorbereiding op de afspraak
Zorg er eerst voor dat de kat geregistreerd staat in de Pawpedsdatabase. Dit doe je door een foto van de stamboom te sturen naar Leonie van der Belt ter registratie. De gezondheidsresultaten kunnen zo sneller gekoppeld worden aan stamboom in de Pawpedsdatabase en daar sneller gepubliceerd worden.
Voorafgaand aan de afspraak zorg je ervoor dat je het HD formulier hebt ingevuld (linkerkolom). Het beste kun je het formulier op je computer invullen en daarna uitprinten. Het uitgeprinte formulier onderteken je voorafgaand aan de afspraak.
Wanneer de dierenarts niet bekend is met het HD gezondheidsprogramma, dan kun je de informatie van te voren opsturen ter voorbereiding. Je kunt ze doorverwijzen naar deze pagina met instructies.
Tijdens de afspraak en daarna
Bij een kundige dierenarts of specialist is er meestal geen narcose nodig om heupfoto's te kunnen maken (tenzij de kat moeilijk te hanteren is). De kat moet zo recht mogelijk liggen en een goede kwaliteit foto mag niet over- of onderbelicht zijn.
De dierenarts moet de digitale foto's in dicom formaat maken waarbij de ChipID van de kat zichtbaar is op de foto. Niet elke dierenarts/specialist is bekend met deze werkwijze, waardoor het goed is om dit van tevoren aan te geven (het staat ook op het HD formulier).
De dierenarts controleert en vergelijkt de ChipID en het stamboom registratie nummer op het HD formulier met de stamboom en/of paspoort voordat de foto's gemaakt worden. Ook wordt gecheckt of je het HD formulier van tevoren hebt ondertekend voor beoordeling door Pawpeds en de publicatie van de uitslag.
De dierenarts vult het HD formulier verder aan met de aanvullende gegevens (rechterkolom).
De dierenarts zet de dicom formaat foto's op een USB-stick, DVD of CD. Deze stuurt de dierenarts via de post op naar Zweden, samen met het compleet ingevulde HD formulier. Het adres staat op het HD formulier.
Vergeet daarna niet te betalen aan Pawpeds voor het beoordelen van de foto door de specialist (Elisabeth Ball). Dit kan door via Paypal 150 SEK + 10 SEK transactiekosten over te maken aan paypal@pawpeds.com. Of door een bankoverschrijving van 150 SEK + transactiekosten naar Peter Olsson, IBAN SE42 6000 0000 0006 1075 0682, BIC (SWIFT) HANDSESS. Check deze pagina voor de meest actuele informatie.
Het duurt ongeveer een week voordat de foto's per post arriveren bij de specialist (vanuit Nederland). Elisabeth Ball beoordeelt de opgestuurde heupfoto's eens per 2-3 weken. Zij vult het HD formulier verder aan met de uitslag en evt een opmerking en vervolgens wordt deze naar Pawpeds gestuurd ter registratie in de database. Pawpeds zal vervolgens de eigenaren per mail informeren over de uitslag en deze registreren in de gezondheidsdatabase van Pawpeds. Deze uitslag wordt gepubliceerd in de stamboom van de kat (na een wachttermijn van 60 dagen). Al met al duurt het 2-5 weken voordat je de uitslag weet.
Vragen over de uitslag of over het HD programma kun je stellen via HD@pawpeds.com. Het HD gezondheidsprogramma is alleen actief voor Maine Coon en Noorse Boskat, al kan deze aandoening in alle rassen voorkomen.
3. DNA gezondheidsprogramma's op HCM1, SMA en PK-def
Voor een officieel resultaat zou je de swabs (of bloed) moeten laten afnemen door je dierenarts, die de chipID van de kat checkt en het DNA opstuurt naar het lab. Een andere mogelijkheid is dat je het DNA zelf afneemt en de testresultaten opstuurt ter registratie in Pawpeds. In dit geval komt er in Pawpeds een opmerking bij te staan "ID not verified; Result sent in by owner, not by laboratory/veterinarian". De laatste methode is fraudegevoelig en we gaan hierbij uit van de integriteit van de fokkers. Wanneer er teveel onjuiste resultaten zijn geregistreerd, kan dit aanleiding zijn om de eisen van deze programma's aan te passen.
Doordat er verschillende vrijwilligers betrokken zijn bij deze programma's hebben ze elk een eigen emailadres waar de resultaten naartoe kunnen worden gestuurd. Wanneer je een combitest hebt gedaan waar alledrie de testen op staan, dan kun je het beste de testuitslagen in 1 mailtje naar alle drie de emailadressen versturen.
Zorg er eerst voor dat de kat geregistreerd staat in de Pawpedsdatabase. Dit doe je door een foto van de stamboom te sturen naar Leonie van der Belt ter registratie. De gezondheidsresultaten kunnen zo sneller gekoppeld worden aan stamboom in de Pawpedsdatabase en daar sneller gepubliceerd worden.
HCM1 resultaten van Maine Coons stuur je naar hcm@pawpeds.com. Voor wat betreft overige rassen is dit gezondheidsprogramma ook voor Ragdolls beschikbaar (stuur resultaten van Ragdolls naar info@stamtavlor.net).
PK-def resultaten van Maine Coons stuur je naar pkdef-mco@pawpeds.com. Dit gezondheidsprogramma is ook voor andere rassen actief: Abessijn, Somali, Bengaal, Noorse boskat. Kijk voor contactpersonen op deze pagina.
SMA resultaten van Maine Coons stuur je naar sma@pawpeds.com. Dit gezondheidsprogramma is alleen actief voor de Maine Coon.
Iedereen kan participeren aan de gezondheidsprogramma's, mits je de procedures zoals hierboven beschreven volgt.
Ik hoop dat de uitleg duidelijk en overzichtelijk voor je is, zodat het meedoen met de gezondheidsprogramma's misschien wel eenvoudiger is dan je had verwacht. Mocht er iets toch niet duidelijk zijn of je hebt vragen, dan kun je me deze altijd stellen.